Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) u dzieci

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, potocznie określane jako nerwica natręctw, występować mogą u pacjentów w różnym wieku, w tym również u dzieci. U najmłodszych pacjentów charakterystyczne dla tej jednostki jest przede wszystkim to, że pojawiające się w jej przebiegu obsesje dotyczą zwykle tematyki czystości, zakażenia jakąś chorobą, czy tematyki religijnej. Kiedy należy udać się z pociechą do specjalisty oraz co dokładnie mogą sugerować zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dziecka?

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD obsessive-compulsive disorder), jak wskazuje sama nazwa, związane są z występowaniem dwojakiego rodzaju objawów. Pierwszymi z nich są obsesje, czyli nawracające, natrętne myśli, które dla pacjenta są zwykle przykre i które są przez niego wyraźnie niechciane. Obsesjom towarzyszyć mogą kompulsje, zwane także natręctwami – mianem tym określa się przymus wykonywania różnych czynności, np. mycia rąk czy ustawianie przedmiotów w ściśle określonej kolejności.

Tak jak zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą występować u pacjentów będących w bardzo różnym wieku, tak w odmiennych grupach wiekowych objawy tej jednostki mogą być nieco inne. Ciekawy jest przebieg OCD u najmłodszych pacjentów, które przez zawstydzenie, często nie mówią o swoich dolegliwościach, a co za tym idzie rozpoznanie tej jednostki wcale nie jest łatwe.

Objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u dzieci

W przebiegu OCD u najmłodszych pojawiać się mogą zarówno obsesje, jak i kompulsje. Warto jednak od razu podkreślić, że w tej grupie wiekowej dominującym objawem jednostki są właśnie natręctwa. Przybierać mogą różną postać. Zazwyczaj młody pacjent ma przymus mycia rąk, ustawiania przedmiotów w ustalonym porządku czy sprawdzania, czy światła w domu zostały wyłączone. Jednak obsesje u dzieci również mogą się pojawiać. Mali pacjenci zwykle miewają natrętne myśli związane z czystością, tematami religijnymi czy – w szczególności nastolatkowie – tematami erotycznymi.

Warto podkreślić, że pojedyncze natręctwo nie powinno być od razu uznawane za przejaw OCD u dziecka. Charakterystyczne dla tej jednostki jest bowiem to, że występujące u dziecka natrętne myśli czy czynności doprowadzają do pogorszenia jego funkcjonowania (np. pacjent ma problemy w szkole przez to, że natrętne myśli nie pozwalają mu skupić się na nauce).

Przyczyny zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u dzieci

Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń psychicznych, tak i w przypadku OCD nie do końca jasne jest są przyczyny tej jednostki. Zwraca się uwagę, że wpływ na jej występowanie mogą mieć uwarunkowania genetyczne. Oprócz tego związek z jednostką mogą mieć również nieprawidłowości dotyczące stężeń różnych neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Ciekawa jest korelacja pomiędzy OCD u dzieci, a zakażeniami paciorkowcowymi – pojawiające się po infekcji bakteryjnej obsesje i kompulsje (wraz z innymi dolegliwościami) określane są mianem zespołu PANDAS.

Leczenie OCD u dzieci

W leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u dzieci podstawową rolę odgrywa psychoterapia. Stosowane bywają różne techniki, szczególnie jednak polecana bywa terapia poznawczo-behawioralna. U części małych pacjentów udaje się uzyskać poprawę z zastosowaniem tylko oddziaływań terapeutycznych, u niektórych jednak sama psychoterapia nie wystarcza. Zdarza się również tak, że objawy OCD u dziecka mają wyjątkowo duże nasilenie i znacznie utrudniają pacjentowi funkcjonowanie – w takich sytuacjach zastosowana może zostać farmakoterapia. Wykorzystanie znajdują tutaj przede wszystkim leki przeciwdepresyjne, np. te z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.

lek. Tomasz Nęcki

Bibliografia:

„Psychiatria dzieci i młodzieży”, red. I. Namysłowska, wyd. PZWL, Warszawa 2012

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

Zachęcamy do lektury naszych innych artykułów:

https://czpfeniks.pl/leki-przeciwdepresyjne-co-warto-nich-wiedziec/

https://czpfeniks.pl/osobowosc-anankastyczna-perfekcjonizm-i-pochloniecie-przez-detale/

https://czpfeniks.pl/na-czym-polega-badanie-psychiatryczne-i-dlaczego-nie-nalezy-sie-go-bac/

https://czpfeniks.pl/wizyta-u-psychiatry-dzieciecego-kiedy-warto-o-niej-pomyslec/

https://czpfeniks.pl/zaburzenie-obsesyjno-kompulsywne-ocd-czyli-nerwica-natrectw/