Osobowość anankastyczna – perfekcjonizm i pochłonięcie przez detale
Osobowość anankastyczna – czyli jedno z wyróżnianych zaburzeń osobowości – związana jest m.in. z dążeniem do perfekcyjności w każdym aspekcie życia. Wydawać by się mogło, że jest to korzystna cecha, w praktyce jednak tego rodzaju zaburzenia osobowości mogą mieć bardzo nawet poważne konsekwencje. Jakie problemy sugerować mogą osobowość anankastyczną i jak leczy się tego typu zaburzenia osobowości?
Zaburzenia osobowości współcześnie stanowią jedne z częściej spotykanych zaburzeń psychicznych – zatrważające jest przede wszystkim to, że ich przejawy obecnie spotykane są u coraz większej ilości młodzieży. Do grupy tej zalicza się wiele różnych problemów, m.in. osobowość paranoiczną czy osobowość borderline, z całą jednak pewnością jednym z ciekawszych zaburzeń osobowości jest osobowość anankastyczna.
Patologiczny perfekcjonizm
Osobowość anankastyczna kojarzona przede wszystkim powinna być z jednym słowem, którym jest perfekcjonizm. Pacjent z tego rodzaju zaburzeniami osobowości dąży do tego, aby wszystko, co robi, było wykonane idealnie. Z tego powodu rzadko powierza on swoje obowiązki innym – raczej zakłada, że tylko on jest w stanie wykonać zadania w pełni prawidłowo. Ma on swoje zasady, które uznaje za najważniejsze, co więcej – sądzi on, że wyłącznie jego poglądy są rzeczywiście właściwe. Pacjent z osobowością anankastyczną jest bardzo sumienny, dba o wszelkie detale, nierzadko również gromadzi różne przedmioty czy pieniądze z powodu obaw, że mogłoby mu takowych w przyszłości zabraknąć. Związane z problemem są także wyjątkowa niechęć do spóźnień, ostrożność oraz pojawianie się wielu różnych wątpliwości przy wykonywaniu najzwyklejszych nawet zadań.
Konsekwencje osobowości anankastycznej
Wydawać by się mogło, że osobowość anankastyczna ma pewne plusy – w końcu perfekcjonizm to cecha pożądana przez wielu pracodawców. W praktyce jednak z zaburzeniem tym związanych jest naprawdę wiele różnych trudności. Pacjent podczas wykonywania różnych zadań może tak się skupiać na różnych detalach, że ostatecznie zadanie to… w ogóle nie zostanie skończone. Z powodu tego, iż raczej nie poprosi on o pomoc innych, a prędzej sam zostanie po godzinach w pracy, dochodzić może u niego do problemów zdrowotnych, ale i rodzinnych. Takowe same w sobie bywają poważne, oprócz tego ich pojawienie się zwiększać może ryzyko wystąpienia u pacjenta kolejnych problemów, takich jak m.in. zaburzenia snu czy zaburzenia depresyjne.
Człowiek z osobowością anankastyczną na stanowisku kierowniczym raczej się odnajdzie, w innych jednak rolach – już niekoniecznie. Takiej osobie bardzo ciężko pracuje się w grupie, gdzie miałaby ona bazować nie tylko na swoich zasadach, ale i słuchać innych. Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe raczej nie trzeba nikogo przekonywać, że osobowość anankastyczna zdecydowanie wymaga leczenia.
Leczenie osobowości anankastycznej
W leczeniu osobowości anankastycznej wykorzystywana jest zasadniczo jedna metoda, którą jest psychoterapia. Celem terapii jest przełamanie niewłaściwych przekonań pacjenta, ale najważniejsze wydaje się uzmysłowienie mu tego, że pojawiają się u niego różne nieprawidłowości. Tak jak bowiem psychoterapia rzeczywiście może pomagać, tak najpierw trzeba w ogóle chcieć z niej skorzystać. Problemem w przypadku omawianego problemu jest zazwyczaj natomiast to, że pacjent z osobowością anankastyczną rzadko sam zauważa swoje dysfunkcjonalne zachowania – problemów upatrywać może on w innych, ale nie w sobie. Tutaj wyraźnie zaznacza się rola najbliższych pacjenta z tym zaburzeniem osobowości – powinni oni podejmować próby nakłonienia bliskiego do podjęcia terapii. Argumentować zasadność takiego postępowania można chociażby tym, że bliskim zależy na tym, aby pacjent czuł się zdecydowanie lepiej nie tylko z nimi, ale przede wszystkim z samym sobą.
lek. Tomasz Nęcki
bibliografia:
„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011
„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014
Zachęcamy do lektury artykułów:
https://czpfeniks.pl/psychoterapia-czym-jest-i-komu-pomaga/
https://czpfeniks.pl/narcystyczne-matki/
https://czpfeniks.pl/czy-jestes-emocjonalnie-stabilny/
https://czpfeniks.pl/terapia-poznawczo-behawioralna-cbt/