Zespół FAS, czyli dlaczego w ciąży picie alkoholu jest niedopuszczalne
W ciąży spożywanie żadnej ilości alkoholu nie może być uznawane za bezpieczne – picie napojów wyskokowych w stanie błogosławionym grozi różnymi problemami, jednym z nich jest zespół FAS. Jakie są jego objawy i jakie leczenie wdrażane jest u dzieci, które przyjdą na świat z alkoholowym zespołem płodowym?
Mimo tego, że w mediach wielokrotnie pojawiają się różne kampanie dotyczące okresu ciąży, nadal wiele osób żywi przekonanie, że spożywanie niewielkich ilości alkoholu przez ciężarne jest niegroźne. Otóż nic bardziej mylnego – nie jest znana ilość alkoholu, którą można by uznać za bezpieczną dla dziecka i tak naprawdę nawet rzadkie spożywanie napojów alkoholowych może mieć opłakane skutki. Jednym z możliwych jest wystąpienie u dziecka zespołu FAS.
Czym jest zespół FAS?
Zespół FAS (skrót od angielskiego Fetal Alcohol Syndrome), inaczej alkoholowy zespół płodowy, spowodowany jest spożywaniem przez matkę w czasie ciąży alkoholu. Substancja ta może uszkadzać tkankę nerwową oraz doprowadzać do uszkodzenia różnych narządów, np. wątroby czy serca. Aby jeszcze bardziej podkreślić to, jak szkodliwe jest picie alkoholu w ciąży, warto wspomnieć o tym, iż jego spożywanie może doprowadzić do poronienia. Konieczne jest również podkreślenie bardzo istotnego faktu – alkoholowy zespół płodowy i związane z nim zmiany są nieodwracalne.
Objawy zespołu FAS
Zespół FAS manifestuje się w bardzo złożony sposób i jego objawami mogą być pewne cechy dysmorficzne, jak i rozmaite zaburzenia zachowania. Dzieci obarczone tą jednostką mają charakterystyczny wygląd: zaobserwować u nich można szerokie rozstawienie oczu, wąskie powieki, krótką szyję czy wąską górną wargę. Do innych cech dysmorficznych, które bywają związane z zespołem FAS, zaliczyć można małą i słabo rozwiniętą żuchwę, skrócenie długości nosa czy niskie osadzenie małżowin usznych.
Ogólnie można powiedzieć, że dzieci z zespołem FAS rozwijają się wolniej. Często osiągają one niski wzrost. Dodatkowo, spowolnienie rozwoju widoczne bywa zarówno przed, jak i po narodzinach. Możliwe jest wystąpienie u dzieci różnych wad rozwojowych, m.in. serca, wątroby czy nerek. Oprócz tego spotykane bywają u nich zaburzenia słuchu czy wzroku.
Różne objawy zespołu FAS stawać się mogą wyraźnie zauważalne wraz z postępującym rozwojem dziecka. Pacjenci obarczeni tą jednostką miewają nierzadko trudności z koncentracją uwagi, bywają nadruchliwi, nadmiernie impulsywni oraz miewają trudności z nauką. Dzieci z alkoholowym zespołem płodowym miewają problemy z zapamiętywaniem. Występować mogą u nich trudności z koordynacją psychoruchową. Dość często spotykane jest również osłabienie zdolności intelektualnych – u części pacjentów przybiera ono postać znacznej niepełnosprawności intelektualnej. Związane z zespołem FAS bywają również niedojrzałość emocjonalna, trudności w rozumowaniu przyczynowo-skutkowym oraz nieprawidłowości w zakresie kontaktów społecznych. U pacjentów mających alkoholowy zespół płodowy bywają spotykane zaburzenia rozwoju mowy. Oprócz tego w późniejszym życiu miewają oni problemy z rozumieniem metafor czy żartów, co może skutkować trudnościami w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi.
Leczenie zespołu FAS
Dzieci z alkoholowym zespołem płodowym wymagają zazwyczaj pozostawania pod opieką wielu różnych specjalistów, m.in. psychologów, pedagogów i logopedów. Czasami – np. wtedy, gdy mają znaczne problemy z kontrolowaniem emocji i pojawiają się u nich napady agresji – wskazane jest także to, by miał je pod swoją opieką psychiatra dziecięcy. Tak jak wspomniano wcześniej, spowodowane narażeniem na alkohol w życiu płodowym uszkodzenia są nieodwracalne, pewne jednak problemy – z pomocą odpowiednich oddziaływań terapeutycznych – można zniwelować.
lek. Tomasz Nęcki
Bibliografia:
Materiały CDC, „Fetal Alcohol Syndrome: Guidelines for Referral and Diagnosis”, dostęp on-line: https://www.cdc.gov/ncbddd/fasd/documents/fas_guidelines_accessible.pdf
Zachęcamy do lektury innych naszych artykułów:
https://czpfeniks.pl/wizyta-u-psychiatry-dzieciecego-kiedy-warto-o-niej-pomyslec/
https://czpfeniks.pl/poradnia-psychologiczno-pedagogiczna-ppp-kiedy-sie-do-niej-udac/
https://czpfeniks.pl/wczesne-wspomaganie-rozwoju-co-to-jest-i-ktore-dzieci-moga-z-niego-skorzystac/