Nadwaga i otyłość, a zaburzenia psychiczne

Nadmierna masa ciała kojarzona jest z tym, że stanowi ona czynnik ryzyka wielu różnych schorzeń, przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego. Dużo rzadziej wspomina się natomiast o związku nadwagi i otyłości z zaburzeniami i chorobami psychicznymi, tymczasem zależności te są dość złożone i niekiedy bardzo nawet zaskakujące.

Nadwaga i otyłość to bezapelacyjnie jedne z podstawowych współczesnych problemów zdrowotnych światowej populacji – od lat mówi się w mediach o panującej obecnie epidemii otyłości. W różnych środkach masowego przekazu wspominane są także niejednokrotnie możliwe następstwa nadmiernej masy ciała. W tym przypadku najczęściej podkreśla się, że otyłość zwiększa ryzyko chorób układu krążenia czy nawet i chorób nowotworowych. Rzadziej wspomina się z kolei o związku pomiędzy nadmierną masą ciała, a zaburzeniami psychicznymi.

Kiedy jeden problem przechodzi w drugi

Korelacja pomiędzy nadmierną masą ciała, a zaburzeniami psychicznymi jest o tyle ciekawa, że czasami pierwotnym problemem jest otyłość, a czasami problemy natury psychiatrycznej. Osoby ważące nadmierną ilość kilogramów spotykają się z różnymi opiniami innych ludzi – niejednokrotnie, niestety, są one szykanowane ze względu na swój wygląd. Zdarza się także, że są one ofiarami niewybrednych żartów. Niektóre osoby – z rozmaitych powodów – podejmują próby redukcji masy ciała, które kończą się fiaskiem. Zarówno krytyka ze strony innych ludzi, jak i nieudane próby walki z otyłością mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych. U pacjentów rozwijać się może m.in. depresja i zaburzenia lękowe. Zdarza się, że ciągłe wyśmiewanie osoby otyłej stanowi powód wystąpienia zaburzeń odżywiania – pacjent może tak bardzo dążyć do zmiany swojego wyglądu, że ostatecznie zatraci się w swoich restrykcjach dietetycznych i finalnie dojdzie u niego do wystąpienia anoreksji.

Możliwe jest jednak i to, że pierwotnym problemem pacjenta będzie nie nadmierna masa ciała, a jakieś zaburzenia psychiczne. Wspomnieć tutaj można chociażby o depresji, w której przebiegu możliwe jest to, że pacjenci będą zaniedbywać starania o utrzymanie zdrowej, zróżnicowanej diety czy bagatelizować konieczność podejmowania regularnej aktywności fizycznej.

Nadmierna masa ciała jako skutek uboczny leczenia

Czasami, do wzrostu masy ciała pacjenta prowadzić może leczenie zaburzeń i chorób psychicznych. Tak dziać się może m.in. u osób ze schizofrenią, które przyjmują takie leki przeciwpsychotyczne, jak np. risperidon czy olanzapina. Skutek uboczny w postaci przyrostu masy ciała pojawiać się może również u osób przyjmujących leki normotymiczne (takie jak np. kwas walproinowy) czy przeciwdepresyjne (takie jak chociażby mianseryna czy mirtazapina).

Walka z otyłością u osób z zaburzeniami psychicznymi

Leczenie otyłości u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebiega analogicznie jak u tych pacjentów, którzy z opieki psychiatrycznej nie korzystają. Podstawowymi oddziaływaniami są w tym przypadku zdrowa, zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna. U pacjentów z zaburzeniami psychicznymi zawsze jednak należy zwrócić uwagę na to, co mogło doprowadzić do przyrostu masy ciała i upewnić się, czy problem występował jeszcze przed włączeniem leczenia farmakologicznego. Czasami bowiem konieczne mogą być chociażby modyfikacje dotychczasowej farmakoterapii – takowe mogą być niezbędne przede wszystkim u tych osób, u których skutkiem ubocznym leczenia jest znaczący wzrost łaknienia czy zaburzenia metaboliczne (np. w postaci pogorszenia tolerancji glukozy).

Otyłość to choroba, którą zdecydowanie należy leczyć. Pozornie wydawać by się mogło, że nadmierna masa ciała nie stanowi zainteresowania psychiatrów. W rzeczywistości jest inaczej. Zaobserwowanie, że pacjent z depresją zaczyna podejmować starania o utratę masy ciała, może wskazywać, że jego stan psychiczny zaczyna stopniowo się poprawiać Oprócz tego niejedni już badacze donosili o tym, że aktywność fizyczna ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne.

lek. Tomasz Nęcki

bibliografia:

Simon G.E. et al.: Association between obesity and psychiatric disorders in the US adult population, Arch Gen Psychiatry. 2006 Jul; 63(7): 824–830

Materiały Psychiatric Times, dostęp on-line: https://www.psychiatrictimes.com/view/obesity-and-psychiatric-disorders

Zachęcamy do lektury artykułów:

https://czpfeniks.pl/zasada-8020-co-to-takiego/

https://czpfeniks.pl/wegetarianizm-czy-to-pasja-czy-styl-odzywiania/

https://czpfeniks.pl/walka-z-nadwaga-poradnik-zdrowego-zycia/