Zespół serotoninowy – możliwa konsekwencja nierozważnego łączenia różnych leków
Zespół serotoninowy pojawiać może się u osób stosujących leki psychotropowe, ale nie tylko – przyczyną jego wystąpienia może być przyjmowanie innych farmaceutyków oraz narkotyków. Właściwe leczenie zapobiega najgroźniejszym spośród możliwych następstw tej jednostki. Jakie więc objawy sugerują zespół serotoninowy i wskazują na konieczność udania się do lekarza?
Przyczyny zespołu serotoninowego
Zespół serotoninowy rozwijać może się wtedy, gdy w strukturach ośrodkowego układu nerwowego znajdą się zbyt duże ilości jednego z neuroprzekaźników – serotoniny. Fizjologicznie do takiej sytuacji – dzięki odpowiednim mechanizmom regulacyjnym – nie dochodzi, inaczej dziać się może jednak wtedy, gdy pacjent przyjmuje pewne leki.
Zespół serotoninowy spotykany bywa przede wszystkim u osób przyjmujących leki przeciwdepresyjne. Natomiast w sytuacji, gdy są one zażywane we właściwych dawkach, ryzyko wystąpienia problemu jest bardzo małe. Do wystąpienia zespołu dochodzić może wtedy, gdy pacjent przedawkuje leki przeciwdepresyjne. Inną możliwą przyczyną zespołu serotoninowego jest przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych wraz z innymi środkami, które również wpływają na ilość serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Tutaj jako przykład można podać leki przeciwkaszlowe (np. dekstrometorfan), środki stosowane w leczeniu migrenowych bólów głowy (takie jak tryptany) czy leki przeciwbólowe (takie jak np. tramadol czy petydyna).
Zespół serotoninowy spotykany jest nie tylko u osób, które zażywają leki psychotropowe. Zdarza się, że rozwija się on również w związku z przyjmowaniem narkotyków, takich jak np. amfetamina czy niektóre dopalacze.
Objawy zespołu serotoninowego
W przebiegu zespołu serotoninowego występują dolegliwości rozmaitego rodzaju – u chorych pojawiać mogą się objawy związane z zaburzeniami czynności autonomicznego układu nerwowego, jak i pewne objawy psychiatryczne czy dolegliwości natury somatycznej. Charakterystyczne dla jednostki są m.in. wzmożenie potliwości, gorączka (zazwyczaj wysoka), wzrost ciśnienia tętniczego krwi oraz dreszcze, biegunka i przyspieszenie czynności serca. U pacjentów z zespołem serotoninowym dochodzić może również do pojawiania się omamów, niepokoju czy znacznego nawet stopnia pobudzenia, dodatkowo spotykane bywają także drżenia mięśniowe, mioklonie oraz sztywność mięśniowa.
Leczenie zespołu serotoninowego
Konsekwencją zespołu serotoninowego może być m.in. niewydolność nerek czy rozpad komórek mięśniowych, dlatego też stan ten wymaga natychmiastowego leczenia. Przede wszystkim konieczne jest odstawienie leków, które doprowadziły do jego wystąpienia. Później stosowane jest leczenie objawowe – pacjentom podawane są m.in. benzodiazepiny (w celu opanowania pobudzenia) oraz leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi. Oprócz tego niezbędne są także działania służące zmniejszeniu temperatury ich ciała (np. podawanie leków o działaniu zwiotczającym mięśnie czy ochładzanie metodami fizycznymi). W przebiegu zespołu serotoninowego nie podaje się chorym leków przeciwgorączkowych ze względu na to, że są one nieskuteczne.
Warto tutaj podkreślić jedną bardzo istotną rzecz – otóż przy właściwym leczeniu śmiertelność w przypadku zespołu serotoninowego jest bardzo niska i szacowana jest na około 1%.
Zapobieganie zespołowi serotoninowemu
Tak jak skuteczne leczenie zespołu serotoninowego jest jak najbardziej możliwe, tak najistotniejsze są próby zapobiegania jego wystąpieniu. W tym celu należy przede wszystkim stosować wszelkie leki – w szczególności psychotropowe – zgodnie z zaleceniami lekarza. Oprócz tego osoby, które są leczone z powodu różnorakich zaburzeń psychicznych, powinny zachowywać zwiększoną ostrożność wtedy, gdy z jakiejś przyczyny zmuszone są do przyjmowania innych leków – np. przeciwbólowych czy przeciwkaszlowych.
lek. Tomasz Nęcki
bibliografia:
„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011
„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014
Zachęcamy do lektury naszych innych artykułów:
https://czpfeniks.pl/benzodiazepiny-dlaczego-zaleca-sie-ostroznosc-przy-ich-stosowaniu/
https://czpfeniks.pl/leki-przeciwdepresyjne-co-warto-nich-wiedziec/
https://czpfeniks.pl/depresja-u-mlodziezy/