Objawy w psychiatrii – Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania
Co to są objawy psychopatologiczne?
Są to różne objawy pojawiające się w zaburzeniach psychicznych, mogące dotyczyć sfery emocji, spostrzegania, myślenia, zachowania.
Jakie objawy mogą być przejawem zaburzeń emocjonalnych?
Do zaburzenia nastroju należą:
- Obniżony nastrój – przygnębienie, brak odczuwania radości, niezdolność do cieszenia się rzeczami, które kiedyś były odczuwane jako przyjemne czy interesujące.
- Nastrój drażliwy (dysforyczny) – to rodzaj stanu emocjonalnego, w którym występuje niska tolerancja frustracji, wszystko wywołuje rozdrażnienie, niezadowolenie. Pojawia się skłonność do nadmiernych reakcji z wybuchami gniewu.
- Nastrój podwyższony – to stan uczuciowy, w którym osoba bez istotnej przyczyny jest nadmiernie wesoła, radosna. Często łączący się z wzmożoną aktywnością, brakiem krytycyzmu, nie zważaniem na okoliczności, przepisy prawa czy własne możliwości np. finansowe.
Czy lęk jest objawem?
Ludzie zmagają się z różnymi przejawami lęku. Mogą to być:
- Napady paniki – silny lęk z odczuwaniem bicia (kołatania) serca, bólu w klatce piersiowej, uczuciem duszności, zawrotami głowy, poczuciem nierealności, strachem przed śmiercią bez obiektywnego zagrożenia
- Fobie – lęk występuje w określonych sytuacjach, Jest przeżywany lęk przed tymi sytuacjami (np. wysokość, burza), przedmiotami czy istotami (np. określone zwierzęta, np. pająki) i dążenie do ich unikania.
- Agorafobia – lęk pojawiający się w sytuacji przebywania w tłumie, w miejscach publicznych, oddalania się od domu i samodzielnego podróżowania, z wyraźną tendencją do unikania takich sytuacji
- Natręctwa – (obsesje i kompulsje) to myśli lub wyobrażenia uporczywie narzucające się lub czynności ruchowe wielokrotnie wykonywane, mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności
- Zaburzenia dysocjacyjne – to częściowa lub całkowita utrata poczucia wewnętrznej integralności dotycząca własnej tożsamości, odbieranych wrażeń, kontroli ruchów ciała, często na podłożu unikania czy zaprzeczania problemom czy trudnościom
- Zaburzenia somatyzacyjne – wielorakie, nawracające, często zmienne skargi somatyczne (bóle, wzdęcia, odbijania, swędzenie, cierpnięcie, wysypki) przy braku potwierdzenia choroby w badaniu lekarskim czy w badaniach laboratoryjnych czy obrazowych.
Czy stany lękowe (= nerwicowe) mają jakiś wspólny mianownik?
Tak. Często są wynikiem nadmiernego napięcia emocjonalnego związanego z sytuacją stresową w jakiej się znaleźliśmy. Problemy zdrowotne, nadmiar nauki, konflikty w rodzinie, ale i zranione uczucia czy poczucie „utraty twarzy” mogą się przyczynić do ich wystąpienia czy nasilenia objawów.
Niekiedy nie jesteśmy w stanie znaleźć uchwytnej przyczyny naszych lęków. Mogą być one wynikiem konfrontowania się z „naszymi słabościami”, urazami z wcześniejszych okresów życia, których sami sobie nie uświadamiamy i tak naprawdę nasze ciało, różnymi objawami, zmusza nas do działania, poszukiwania pomocy.
Co robić w momencie pojawienia się objawów lękowych?
Dobrze zgłosić się do specjalisty. Zazwyczaj pierwszy krok to spotkanie z psychiatrą, który ocenia czy rzeczywiście z takim zaburzeniami mamy do czynienia. Dalszy etap to często skierowanie do psychologa, psychoterapeuty, który określa wskazania do podjęcia psychoterapii. W zależności od rodzaju objawów i możliwości pacjenta rekomendowana jest terapia indywidualna lub grupowa.
Czy w zaburzeniach nerwicowych stosuje się również leki?
Tak, często psychoterapia przebiega równolegle z farmakoterapią, z zastosowaniem leków o działaniu przeciwlękowym i przeciwdepresyjnym.
Czy zdarza się, że ludzie doświadczają prawdziwości przeżyć, które w rzeczywistości nie istnieją?
Tak. Chociaż to niezwykłe, zdarza się że osoby słyszą dźwięki, widzą postacie czy rzeczy, doznają odczuć płynących z ciała, które realnie nie istnieją.
Przykładem takich objawów są halucynacje (omamy). Fachowo mówi się, że są to spostrzeżenia powstające bez realnych bodźców, którym towarzyszy przekonanie o ich prawdziwości. Nie zawsze są one przejawem choroby psychicznej. Mogą być one również wynikiem zatrucia substancjami psychoaktywnym, czy np. przewlekłej deprywacji (usunięcia) od bodźców.
A co to są zaburzenia myślenie?
Zaburzenia myślenia to nieprawidłowości dotyczące zarówno tego o czym się myśli (treści) jak i samego sposobu myślenie (toku). Do najbardziej typowych zaburzeń treści myślenia zaliczamy urojenia.
Człowiek, który zaprzątnięty jest takimi sądami, jest głęboko przekonany o ich prawdziwości nawet gdyby miały najbardziej niemożliwy do zaistnienia charakter, np. przekonanie, że można się kontaktować telepatycznie z mieszkańcami innych planet.
Drugą istotną cechą tej nieprawidłowości jest brak krytycyzmu trwający nawet w obliczu dostarczonych dowodów, np. ktoś twierdzi, że zmarł jego przyjaciel i nawet kiedy spotka go osobiście będzie uważał, że to ktoś inny podszywający się pod jego osobę.
Czy ma sens przekonywanie osoby doznającej urojeń, że jest w błędzie?
Nie, zwłaszcza w ostrym okresie nasilenia objawów. Istotą tego objawu jest przecież brak krytycyzmu. Próby przekonywania o nieprawdziwości wypowiadanych treści często kończą się jeszcze większym zamknięciem chorego lub wręcz przeżywaniem osoby „tłumaczącej” jako wrogo nastawionej do pacjenta.
Jak pomóc osobie zmagającej się z takimi objawami?
Konieczna jest pomoc specjalistyczna. Umówienie wizyty w Poradni Zdrowia Psychicznego (nie jest konieczne skierowanie) czy pójście do specjalisty psychiatry razem z chorym może być najlepszą strategią w takiej sytuacji.
Czy zawsze jest konieczne leczenie szpitalne?
Nie. Jeśli chory nie zagraża swojemu życiu ani zdrowiu czy życiu innych osób, a ma wspierającą rodzinę lub odpowiedzialnego opiekuna może prowadzić kuracje w domu. W takiej sytuacji konieczne są regularne wizyty w Poradni Zdrowia Psychicznego.
A co z zaburzeniami zachowania?
Często są częścią jakiegoś innego zaburzenia psychicznego lub skutkiem przeżywanej choroby np. pobudzenie czy zachowania agresywne u pacjentów w epizodzie manii czy próby samobójcze u osób spożywających nadmierne ilości alkoholu. Mogą być również wynikiem zaburzeń osobowości czy efektem zaburzeń opozycyjno-buntowniczych. Zazwyczaj konieczne jest wnikliwe badanie psychiatryczne aby odnaleźć źródła takich zachowań.
Opracowanie: Dr n. med. Beata Trędzbor
Zachęcamy do lektury artykułu:
