Zaburzenia zachowania u dzieci: kiedy się je rozpoznaje?

O tym, że dziecko może mieć zaburzenia zachowania, myśleć może wielu rodziców. W praktyce jednak o tego typu zaburzeniach można mówić wtedy, gdy młody pacjent przejawia liczne, bardzo nasilone zachowania antyspołeczne. O jakich problemach mowa i jakie leczenie stosowane jest w przypadku zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży?

Współcześnie coraz więcej rodziców zmaga się z trudnymi zachowaniami swoich pociech – młodociani niechętnie uczęszczają do szkoły, zdarza się, że są niepodporządkowani zarówno w stosunku do opiekunów, jak i nauczycieli, ale i coraz częściej sięgają po różnego rodzaju używki. Wtedy, gdy opisane wyżej i inne jeszcze trudności występują u dziecka czy nastolatka przez dłuższy czas, rodzice nierzadko zastanawiają się, do kogo mogą się oni udać po pomoc. Nastolatek czy dziecko, które przejawia dysfunkcyjne zachowania, zdecydowanie powinien zostać skonsultowany przez psychologa czy psychiatrę – możliwe bowiem, że występują u niego zaburzenia zachowania

Czym charakteryzują się zaburzenia zachowania?

Na początku warto od razu podkreślić, że nie każde dziecko, które np. nie zawsze wykonuje polecenia rodziców czy niechętnie odrabia lekcje, zmaga się z zaburzeniami zachowania. O nich można mówić bowiem wtedy, gdy młody pacjent przejawia znacznie odbiegające od powszechnie przyjętych norm zachowania – mowa tutaj chociażby o celowym niszczeniu przedmiotów (należących zarówno do znanych, jak i do całkowicie obcych osób), ucieczkach z domu czy okrucieństwie (przejawianym zarówno wobec ludzi, jak i nawet zwierząt).

Dzieci z zaburzeniami zachowania mogą przejawiać agresję i to w całkowicie nieuzasadnionych sytuacjach. Zdarza się, że bardzo często kłamią i to nawet w takich przypadkach, gdzie oszukiwanie innych ludzi nie ma absolutnie żadnego celu. Nastolatki z zaburzeniami zachowania bywają mściwe, wykazują tendencję do celowego sprawiania przykrości innym ludziom, jak i bywają bardzo konfliktowe. Zdarza się, że często korzystają one z różnych substancji psychoaktywnych.

Rodzaje zaburzeń zachowania

Wyróżnia się kilka typów zaburzeń zachowania. Pierwszym z nich są zaburzenia zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego, w których przypadku nieprawidłowe zachowania pacjent przejawia wyłącznie w swoim domu i wobec członków swojej rodziny. Oprócz nich wyróżnia się także zaburzenia zachowania z prawidłową oraz nieprawidłową socjalizacją – w przypadku tych pierwszych pacjent jest w stanie tworzyć prawidłowe relacje z innymi dziećmi, zaburzenia zachowania z nieprawidłową socjalizacją związane są z kolei z nasilonymi trudnościami w budowaniu relacji z innymi osobami.

Przyczyny zaburzeń zachowania

Nierzadko przyjmuje się, że winni występowaniu zaburzeń zachowania u dzieci są ich rodzice – w praktyce jednak tak jak metody wychowawcze mają pewien wpływ na ryzyko wystąpienia takich problemów, tak zdecydowanie nie jest to jedyny czynnik mający związek z występowaniem nieprawidłowych zachowań u dzieci. Znaczenie mają chociażby geny – te dzieci, u których krewnych występowały zaburzenia zachowania lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne, mają zwiększone ryzyko tego, że jakieś zaburzenia pojawią się również i u nich.

Leczenie zaburzeń zachowania

U dzieci z zaburzeniami zachowania najistotniejsze są oddziaływania terapeutyczne – pomagać młodym pacjentom może np. socjoterapia. Istotne jest to, aby dziecko otrzymywało pomoc jak najwcześniej – im bowiem dłużej utrzymują się u niego zaburzenia zachowania, tym większe staje się ryzyko, że problemy będą bardzo nasilone i zajdzie konieczność umieszczenia pacjenta w placówce terapeutycznej (np. młodzieżowym ośrodku socjoterapii).

Tak jak wspomniano powyżej, zaburzenia zachowania leczy się z wykorzystaniem interwencji natury terapeutycznej. Farmakoterapia w ich przypadku jest wykorzystywana zasadniczo wyłącznie wtedy, gdy młody pacjent wyjątkowo często bywa pobudzony i przejawia zachowania agresywne (w postaci np. przemocy fizycznej) wobec innych ludzi.

lek. Tomasz Nęcki

Bibliografia:

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014

Zachęcamy do lektury artykułów:

https://czpfeniks.pl/adhd-jakie-sa-objawy-zaburzen-hiperkinetycznych/

https://czpfeniks.pl/zaburzenia-ze-spektrum-autyzmu-co-moze-o-nich-swiadczyc/

https://czpfeniks.pl/zespol-fas-czyli-dlaczego-w-ciazy-picie-alkoholu-jest-niedopuszczalne/

https://czpfeniks.pl/poradnia-psychologiczno-pedagogiczna-ppp-kiedy-sie-do-niej-udac/