Terapia rodzinna: na czym polega i kiedy jest wskazana?

Nierzadko zgłaszający się z dziećmi do specjalistów rodzice są zaskoczeni wtedy, kiedy słyszą, że powinni udać się na terapię rodzinną. W praktyce takie zalecenia dziwić nie powinny, ponieważ zaburzenia psychiczne u dzieci dość często związane są z sytuacją domową, do tego terapia rodzinna może przynosić oczekiwane zmiany po stosunkowo krótkim czasie.

Psychoterapia to pojęcie bardzo ogólne – wyróżnia się bowiem wiele nurtów terapii, korzystać z niej mogą zarówno pojedyncze osoby, jak i w terapii brać udział może zdecydowanie więcej osób. Rodzajem terapii, w której leczona jest nie jedna, a więcej osób, jest terapia rodzinna.

Założenia terapii rodzinnej

Terapia rodzinna opiera się o założenie, że rodzina tworzy system, w którym poszczególne jego elementy oddziałują na siebie. Odbywa się to na zasadzie sprzężeń zwrotnych i ostatecznie wtedy, kiedy jeden członek rodziny zmaga się z jakimiś trudnościami, podobne lub całkowicie odmienne problemy mogą pojawiać się u pozostałych członków danego systemu.

Powyższe wydawać się może trywialne, w praktyce jednak ma to ogromnie duże znaczenie, a mimo to często jest niedostrzegane chociażby przez rodziców, których dzieci wymagają opieki psychiatryczno-psychologicznej. Jako przykład można tutaj podać sytuację, gdzie dziecko dokonuje samookaleczeń – po dokładnej analizie może się okazać, że problem pojawił się w odpowiedzi na jakieś trudne sytuacje w środowisku domowym (takie jak np. przemoc psychiczna czy kłótnie pomiędzy rodzicami).

Ostatecznie terapia rodzinna uznawana bywa za jedną z metod psychoterapii, które przynoszą oczekiwane efekty najszybciej. Dziać się tak może ze względu na to, że dzięki niej zmiany postaw i zachowań pojawiają się nie tylko u jednej osoby (jak to ma miejsce w przypadku terapii indywidualnej), ale tak naprawdę u wszystkich członków rodziny.

Techniki stosowane w terapii rodzinnej

W trakcie terapii rodzinnej stosowane są różne techniki, które mają na celu poprawić funkcjonowanie systemu rodzinnego, jak i samopoczucie poszczególnych jego członków. Analizowana może być struktura systemu – czasami pewne trudności rodzinne biorą się ze zbyt sztywnej struktury systemu, przez co rodzina może nie być w stanie zaadaptować się do występujących w otoczeniu zmian. W takich przypadkach interwencje mają na celu zmienić strukturę rodziny tak, by łatwiej dostosowywała się ona do różnych zmian.

Zdarza się, że głównym problemem rodziny jest komunikacja. Terapia rodzinna pozwala przyjrzeć się temu, jak komunikują się ze sobą poszczególni jej członkowie, ale i umożliwia ona wypracowanie skuteczniejszych metod komunikacji.

Czasami główną trudnością rodziny jest niedostrzeganie potrzeb poszczególnych jej członków. Terapia rodzinna bywa rozwiązaniem również i takiego problemu, może ona bowiem uwrażliwić poszczególne osoby na potrzeby ich krewnych, sprawiać, że staną się one bardziej zrozumiałe.

Kiedy terapia rodzinna może być wskazana?

Na terapię rodzinną warto udać się wtedy, gdy problemem rodziny jest komunikacja – skorzystać z niej mogą chociażby te rodziny, w których często dochodzi do kłótni, rozważyć ją mogą także rodzice, którzy mają wrażenie, iż nie rozumieją swojego dziecka. Omawiany rodzaj terapii polecany bywa jednak również i w przypadku wielu innych problemów. Zgłaszać się na nią mogą rodziny, w których pojawił się problem autoagresji (np. samookaleczenia).

Warto tutaj wspomnieć o tym, że terapia rodzinna wyjątkowo często bywa zalecana w przypadku wystąpienia w rodzinie zaburzeń odżywiania. Tak jak nierzadko zaskakuje to rodziców, tak takie zalecenia są w pełni uzasadnione – dość często dzieje się bowiem tak, że zaburzenia odżywiania rozwijają się w związku z jakimiś trudnościami dotyczącymi właśnie funkcjonowania systemu rodzinnego (takimi jak np. nadmierna kontrola ze strony rodziców).

 

lek. Tomasz Nęcki

 

Bibliografia:

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014

 

Zachęcamy do lektury innych naszych artykułów:

https://czpfeniks.pl/objawy-anoreksji/

https://czpfeniks.pl/jak-naklonic-bliska-osobe-do-odwiedzenia-psychiatry/

https://czpfeniks.pl/zaburzenia-zachowania-u-dzieci-kiedy-sie-je-rozpoznaje/

https://czpfeniks.pl/co-daje-terapia-grupowa/