Osobowość narcystyczna, czyli przekonanie o własnej wyjątkowości
Osobowość narcystyczna (narcystyczne zaburzenia osobowości) stanowić może poważny problem zarówno dla osoby, która się z nią zmaga, jak i dla jej najbliższego otoczenia. Przejawami tego rodzaju zaburzeń osobowości bywają różne nieprawidłowości, jednymi z nich są trudności z okazywaniem empatii czy oczekiwania, że wszyscy będą postępować wyłącznie tak, jak życzy sobie tego pacjent.
Do grupy zaburzeń osobowości zaliczane bywają rozmaite problemy, takie jak m.in. osobowość borderline, osobowość anankastyczna czy osobowość histrioniczna. Każdy tak naprawdę rodzaj zaburzeń osobowości może prowadzić do znacznych trudności w codziennym funkcjonowaniu i nie inaczej jest w przypadku osobowości narcystycznej.
Charakterystyczne cechy osobowości narcystycznej
Narcystyczne zaburzenia osobowości związane są przede wszystkim z nieprawidłowościami w zakresie relacji międzyludzkich. Osoby obarczone tym problemem miewają tendencję do odczuwania wyższości nad innymi ludźmi, zdarza się również dość często tak, że wykorzystują one innych do osiągnięcia swoich celów. Człowiek z osobowością narcystyczną może oczekiwać, że inni będą działać wyłącznie tak, jak on sam zakłada, wszelkie odstępstwa od jego oczekiwań mogą być z kolei przez niego odbierane bardzo negatywnie.
Z narcystycznymi zaburzeniami osobowości bywają związane również trudności z okazywaniem empatii innym ludziom, tendencja do odczuwania nasilonej zazdrości oraz zdolność do bardzo impulsywnego zrywania relacji nawet z takimi ludźmi, z którymi pacjent był blisko przez wiele lat. Ostatnie z wymienionych może mieć miejsce wtedy, gdy pacjent z osobowością narcystyczną poczuje się z jakiegoś powodu urażony czy zraniony – o to z kolei zazwyczaj nietrudno.
Przyczyny występowania narcystycznych zaburzeń osobowości
Nie sposób wyróżnić jednej, konkretnej przyczyny osobowości narcystycznej. Wpływ na jej występowanie mogą bowiem mieć zarówno uwarunkowania genetyczne, jak i model wychowywania dziecka (narcystyczne zaburzenia osobowości bywają częściej spotykane u tych osób, których rodzice byli bardzo chłodni emocjonalnie, ale i u ludzi, którzy stykali się ze zdecydowanie nadmierną rodzicielską troską i zainteresowaniem). Związek z rozwojem osobowości narcystycznej może mieć również przeżycie w jakimś momencie życia traumy.
Leczenie narcystycznych zaburzeń osobowości
W leczeniu narcystycznych zaburzeń osobowości, podobnie jak w przypadku innego rodzaju zaburzeń osobowości, najistotniejszą rolę odgrywa psychoterapia. Warto tutaj od razu podkreślić, że trwałe rezultaty terapii, przynoszące poprawę w zakresie funkcjonowania, wymagają regularnych spotkań z terapeutą, do tego terapia wymaga po prostu czasu. Już samo to sprawia, że wiele osób nie jest zbyt chętnych do skorzystania z psychoterapii, warto tutaj jeszcze dodać, że niechęć do niej może brać się również i z tego, że nierzadko pacjent z osobowością narcystyczną… nie ma wrażenia, że to on sam ma jakiekolwiek problemy. Zdarza się, że osoby z narcystycznymi zaburzeniami osobowości są zdecydowanie przekonane, że wszelkie trudności, z którymi zmagają się oni w swoich życiach, wynikają z nieprawidłowego zachowania otaczających ich ludzi. Tak jednak nie jest i zdecydowanie należy wspierać osoby, które mogą mieć osobowość narcystyczną, w dojrzewaniu do decyzji o podjęciu psychoterapii.
Zdarzają się pacjenci z osobowością narcystyczną, którzy widzą, że nie funkcjonują oni w pełni prawidłowo i chcą to zmienić. Czasami dzieje się jednak tak, że takie osoby preferowałyby udać się do psychiatry zamiast do psychoterapeuty. Tutaj warto od razu wyraźnie zaznaczyć, że leków na zaburzenia osobowości zwyczajnie nie ma. Bywają one stosowane wtedy, gdy wraz z zaburzeniami osobowości – np. właśnie osobowością narcystyczną – u pacjenta występują inne jeszcze problemy, którymi mogą być m.in. zaburzenia depresyjne czy lękowe.
lek. Tomasz Nęcki
Bibliografia:
„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011
Zapraszamy do lektury naszych innych artykułów:
https://czpfeniks.pl/osobowosc-anankastyczna-perfekcjonizm-i-pochloniecie-przez-detale/
https://czpfeniks.pl/osobowosc-borderline-nadmierna-impulsywnosc-i-popadanie-w-skrajnosci/
https://czpfeniks.pl/terapia-psychodynamiczna-na-czym-polega-i-kiedy-jest-wskazana/
https://czpfeniks.pl/osobowosc-histrioniczna-teatralnosc-w-zachowaniu-i-nadmierna-uczuciowosc/