Nerwica – rozpoznanie i leczenie

Nerwica - rozpoznanie i leczenie

Kiedy pacjent zgłasza się do lekarza rodzinnego, z niepokojącymi objawami, mogącymi wskazywać na występowanie nerwicy, najczęściej lekarz zaleca liczne badania i konsultacje mające na celu wykluczenie możliwych chorób somatycznych.

Procedura ta może być szkodliwa, ponieważ wzmaga lęk pacjenta, że lekarz nie zna przyczyny dolegliwości, a zatem „musi to być coś rzadkiego, groźnego, nietypowego”. Generuje wysokie koszty badań, czasu, energii pacjenta i lekarza. Nigdy też nie do końca wiadomo, że wykonane zostały absolutnie wszystkie procedury, mogące wykluczyć chorobę.

Dodatkowo nerwica może występować równocześnie z chorobą somatyczną.

Co zatem robić, aby skutecznie rozpoznać nerwicę?

Głównym źródłem diagnozy jest rozmowa z pacjentem. Stwierdzenie to kojarzyć się może koniecznością długiego, wnikliwego sposobu zbierania wielu informacji. Tymczasem rozpoznanie zaburzeń czynnościowych zajmuje kilka, kilkanaście minut. Nawet jeśli trwa nieco dłużej, wydaje się bardziej opłacalne, niż kolejne wizyty pacjenta przynoszącego coraz to nowe wyniki badań laboratoryjnych, które nie przyczyniają się do postawienia diagnozy.

Rozpoznanie opiera się na:

  • treści rozmowy
  • przebiegu rozmowy
  • analizie kontekstu pojawiania się informacji

Pacjent cierpiący somatycznie zwykle traktuje lekarza zadaniowo i instrumentalnie, skupiając się na informowaniu, co mu dolega. Oczywiście oczekuje wsparcia, troski i opieki. Jednak pacjent cierpiący na zaburzenia czynnościowe angażuje uwagę lekarza na sobie, na problemach osobistych. Czasem można odnieść wrażenie, że więcej trudności stwarza zachowanie takiej osoby, niż schorzenie, z którym się zgłosiła. Warto w takim przypadku skierować osobę do konsultacji psychologa, psychoterapeuty lub lekarza psychiatry.

Pacjent taki wnosi wiele wątków, które dla lekarza mogą być nieistotne, poboczne i zakłócające proces zbierania wywiadu. Dla psychoterapeuty są ważnym wyznacznikiem mechanizmów powstania i utrzymywania się zaburzenia. Obserwacja czynników wyzwalających, zarówno sytuacyjnych jak i związanych z przeżywaniem pozwala na dokonanie całościowej diagnozy schorzenia.

Tak też ocena, że pacjent cierpi na nerwicę jest dopiero początkiem procesu diagnozy. Dalszą jej częścią jest diagnoza psychodynamiczna, możliwa do przeprowadzenia w gabinecie psychoterapeuty.

Diagnoza psychologiczna oparta na badaniach testowych jest pomocna w rozumieniu typu zaburzenia, nasilenia pewnych cech charakteru, osobowości, objawów, funkcji procesów poznawczych.

Składają się na nią:

  • Testy osobowości – np. MMPI, DKO, IPSA, PST – opisujące cechy osobowości, charakteru
  • Kwestionariusze objawowe – np. Skala Depresji Becka, Hamiltona, Kwestionariusz Objawowy 0 – mówiące o nasileniu zgłaszanych objawów
  • Testy do badania poziomu rozwoju procesów poznawczych – np. WAIS – R, Test Ravena,
  • Testy organiczne –np. ACE IV, MOCA, Test uczenia się Reya – do przesiewowej diagnozy zaburzeń procesów poznawczych

Badania testowe, choć pomocne w określeniu typu i nasilenia zaburzenia nie pozwalają jednak na poznanie przyczyn dolegliwości, ani na zrozumienie mechanizmów przyczyniających się do ich powstania.

Takich informacji dostarczy tylko bezpośredni kontakt z osobą cierpiącą. Rozmowa z pacjentem pozwala usłyszeć, zrozumieć i usystematyzować fakty, tworząc spójny obraz choroby, jej znaczenia i funkcji.

Zwracamy uwagę, że w części zaburzeń nerwicowych optymalnym rozwiązaniem jest połączenie psychoterapii i farmakoterapii.

Bibliografia:

J.W. Aleksandrowicz, „Zaburzenia nerwicowe, zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (według ICD – 10). Wyd. UJ

Zachęcamy do lektury artykułu:

Leki przeciwdepresyjne – co warto o nich wiedzieć?