Lęk nie tylko przed zamknięciem – klaustrofobia

Teoretycznie większość ludzi wie, czym jest klaustrofobia, w praktyce jednak niewiele osób ma świadomość, że jej objawy mogą pojawiać się m.in. podczas lotu samolotem. Jakie mogą być przyczyny tej fobii specyficznej i co zrobić wtedy, gdy problem pojawi się u kogoś bliskiego? Jakie są możliwości leczenia klaustrofobii?

Klaustrofobia zaliczana jest do grupy fobii specyficznych. Ogólnie istota problemu polega na tym, że zmagający się z nim pacjenci obawiają się przebywania w zamkniętych pomieszczeniach. Takowym może być niewielki pokój (szczególnie, gdy jest on pozbawiony okien), ale i winda. Co ciekawe, objawy klaustrofobii u niektórych osób pojawiają się podczas podróżowania – zdarza się, że pacjenci doświadczają nasilonego nawet lęku podczas lotu samolotem czy jazdy samochodem lub metrem. W szerszym ujęciu można więc powiedzieć, że klaustrofobia związana jest z lękiem przed przebywaniem w ciasnych, ograniczonych w jakiś sposób przestrzeniach, szczególnie takich, których nie sposób opuścić w dowolnym momencie.

Przyczyny klaustrofobii

Nie sposób wyróżnić jednej, konkretnej przyczyny klaustrofobii – zasadniczo uważa się, że sprzyjać jej wystąpieniu mogą tak naprawdę różne zjawiska. W ostatnich latach coraz większy nacisk kładzie się na poszukiwanie związku pomiędzy zaburzeniami psychicznymi, a uwarunkowaniami genetycznymi – tego rodzaju zależność może występować w przypadku klaustrofobii, ponieważ zauważalne jest to, że nieco częściej zmagają się z nią te osoby, w których rodzinach ktoś cierpiał na jakąś fobię specyficzną.

Specjaliści zwracają uwagę na to, że sprzyjać klaustrofobii mogą także zazwyczaj wyjątkowo przykre zdarzenia. Częściej na tę fobię specyficzną zapadają osoby, które były ofiarami przemocy. Szczególnie duże ryzyko klaustrofobii mają pacjenci, którzy kiedykolwiek, z jakichkolwiek powodów, byli gdzieś zamykani (np. w dzieciństwie, w ramach kary za jakieś przewinienia). Czasami zauważalny jest związek pomiędzy wystąpieniem objawów klaustrofobii a doświadczeniem przez człowieka np. turbulencji podczas lotu samolotem czy przebyciem wypadku samochodowego.

Objawy klaustrofobii

Klaustrofobia związana jest przede wszystkim z odczuwaniem lęku, który występować może zarówno w momencie, gdy pacjent znajdzie się w jakimś niewielkim pomieszczeniu, ale również i wtedy, gdy tylko o pobycie w takowym pomyśli. Lęk jest podstawowym związanym z jednostką problemem. Możliwe jest pojawianie się u pacjentów również i somatycznych przejawów takich jak m.in. uczucie duszności, przyspieszenie czynności serca, drżenia czy zawroty głowy i wzmożenie potliwości.

Leczenie klaustrofobii

Wiele osób, które cierpią na klaustrofobię, nie szuka żadnej pomocy, część jednak zostaje do tego po prostu nakłoniona przez swoich bliskich. Dziać się tak może szczególnie wtedy, gdy tego rodzaju fobia specyficzna wpływa na funkcjonowanie całej rodziny. U pewnych bowiem osób objawy klaustrofobii mogą być na tyle nasilone, że nie skorzystają one z windy nawet wtedy, gdy muszą dostać się na kilkunaste piętro jakiegoś budynku czy odmówią kategorycznie wyjazdu na wakacje, jeżeli konieczna będzie wtedy podróż samolotem.

Pacjentom, u których klaustrofobia prowadzi do jakiegoś pogorszenia funkcjonowania, zdecydowanie zalecić można poszukiwanie specjalistycznej pomocy. Podstawową metodą leczenia jest w tym przypadku psychoterapia – jedną z wykorzystywanych metod jest terapia poznawczo-behawioralna. Niektórzy – zamiast wielokrotnych spotkań z terapeutą – preferowaliby skorzystać z pomocy psychiatry i mieć zalecone przyjmowanie jakichś leków, które rozwiązałyby ich problemy. W praktyce psychoterapia jest absolutnie podstawową metodą leczenia klaustrofobii – leczenie farmakologiczne jest w jej przypadku stosowane rzadko i raczej wyłącznie wtedy, gdy objawy klaustrofobii są u pacjenta wyjątkowo nasilone oraz w sytuacji, gdy z klaustrofobią współistnieją u pacjenta jakieś inne zaburzenia psychiczne (np. zaburzenia depresyjne lub lękowe).

lek. Tomasz Nęcki

bibliografia:

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014

Zachęcamy do lektury artykułów:

https://czpfeniks.pl/benzodiazepiny-dlaczego-zaleca-sie-ostroznosc-przy-ich-stosowaniu/

https://czpfeniks.pl/fobie-specyficzne-czym-sa-i-jak-je-leczyc/

https://czpfeniks.pl/fobia-spoleczna-lek-przed-sytuacjami-spolecznymi/

https://czpfeniks.pl/terapia-poznawczo-behawioralna-cbt/