Fobie specyficzne – czym są i jak je leczyć?

Fobie specyficzne stanowią jedne z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Związane są z występowaniem u pacjenta lęku przed jakimiś konkretnymi sytuacjami czy czynnikami. Co dokładnie może wywoływać lęk u pacjentów i jakie leczenie stosowane jest u osób zmagającymi się z fobiami specyficznymi? 

Fobie specyficzne uznawane są za jedne z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń psychicznych – szacuje się, że z którymś zaliczanych do tej grupy problemów zmagać się może nawet 20% populacji.

Rodzaje fobii specyficznych

Fobia specyficzna związana jest z występowaniem u pacjenta lęku przed jakimś konkretnym czynnikiem czy sytuacją. Wiele tychże fobii jest powszechnie znanych – jako przykład można podać klaustrofobię (lęk przed przebywaniem w ciasnych, zamkniętych pomieszczeniach), arachnofobię (lęk przed pająkami) czy lęk wysokości (określany czasem również mianem akrofobii). Fobii specyficznych jest zdecydowanie więcej, – wśród mniej znanych przykładów takich zaburzeń wymienić można:

-dentofobię (lęk przed dentystą i leczeniem stomatologicznym),

-nyktofobię (lęk przed ciemnością),

-awiofobię (lęk przed lataniem samolotami),

-ablutofobię (lęk przed kąpielami),

-astrapofobię (lęk przed burzami).

Przyczyny fobii specyficznych

Podobnie jak w przypadku wielu różnych innych zaburzeń psychicznych, tak i w przypadku fobii specyficznych uznaje się, iż ich etiopatogeneza uwarunkowana jest wieloczynnikowo. Wpływ na występowanie tych zaburzeń lękowych mogą więc mieć zarówno uwarunkowania genetyczne, jak i rozmaitego rodzaju czynniki środowiskowe.

Objawy fobii specyficznych

Podstawowym objawem fobii specyficznych jest występowanie lęku związanego z jakimiś ściśle określonymi czynnikami czy sytuacjami. Charakterystyczne dla fobii specyficznych jest to, że lęk ten pojawiać się może nie tylko w sytuacji zetknięcia się z danym czynnikiem, ale i po samym tylko pomyśleniu o nim. U niektórych pacjentów ich obawy są tak nasilone, że starają się oni unikać jakiekolwiek zetknięcia się z generującymi lęk czynnikami – np. osoba z arachnofobią może odmawiać podróży w te rejony świata, w których żyje duża ilość pająków.

Warto tutaj dodać, że fobie specyficzne prowadzą nie tylko do odczuwania lęku. Ich objawami mogą być również dolegliwości natury somatycznej, takie jak np. przyspieszenie czynności serca, uczucie duszności, bladość skóry czy drżenie rąk.

Leczenie fobii specyficznych

Fobie specyficzne zdecydowanie są w stanie znacznie utrudniać pacjentowi zwyczajne funkcjonowanie, w związku z czym jak najbardziej problemy te wymagają leczenia. Podstawę stanowią w tym przypadku oddziaływania terapeutyczne. Podczas psychoterapii poszukiwane są możliwe przyczyny wystąpienia fobii specyficznej, pacjent wraz z terapeutą poszukuje również sposobów na to, jak radzić sobie z lękiem i innymi odczuciami pojawiającymi się w związku z kontaktem z budzącym niepokój czynnikiem czy sytuacją. Pomocne mogą być różne rodzaje terapii. Często polecana osobom z fobią specyficzną jest terapia poznawczo-behawioralna.

Część pacjentów oczekiwałaby – zamiast psychoterapii – możliwości skorzystania z leczenia farmakologicznego. Takowe wykorzystywane jest tak naprawdę rzadko, przede wszystkim wtedy, gdy wraz z fobią specyficzną u pacjenta stwierdzić można jakieś inne zaburzenia psychiczne (np. zaburzenia depresyjne) oraz wtedy, gdy napady lęku przybierają u pacjenta bardzo duże nasilenie. Nawet jednak wtedy, gdy psychiatra rzeczywiście zdecyduje się na włączenie leczenia farmakologicznego, pacjentowi i tak zalecana jest psychoterapia – to właśnie dzięki niej możliwa jest m.in. zmiana schematów myślowych i doprowadzenie do tego, by kontakt z budzącymi lęk czynnikami czy sytuacjami przestał prowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości. 

lek. Tomasz Nęcki

bibliografia:

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014

Zachęcamy do lektury artykułów:

https://czpfeniks.pl/leki-przeciwdepresyjne-co-warto-nich-wiedziec/

https://czpfeniks.pl/fobia-spoleczna-lek-przed-sytuacjami-spolecznymi/

https://czpfeniks.pl/zaburzenie-obsesyjno-kompulsywne-ocd-czyli-nerwica-natrectw/

https://czpfeniks.pl/nerwica-rozpoznanie-i-leczenie/