Czym są urojenia i jakie mogą być ich przyczyny?

Urojenia miewają różny charakter – pacjenci borykają się m.in. z urojeniami prześladowczymi, owładnięcia czy hipochondrycznymi. Wbrew pozorom ich przyczyną bywają nie tylko zaburzenia psychotyczne – urojenia stanowić mogą bowiem objaw m.in. chorób neurologicznych czy być następstwem zażywania pewnych substancji.

Objawy psychotyczne są jednymi z podstawowych objawów w psychiatrii i są one przedmiotem zainteresowania nie tylko medyków, ale i osób całkowicie niezwiązanych z medycyną. Trudno się temu dziwić – chociażby omamy, których doświadczają pewne osoby, miewają bardzo różnoraki charakter. Halucynacje wzrokowe, słuchowe czy inne jeszcze doznania omamowe nie są jednak jedynymi możliwymi objawami psychotycznymi – zaliczane do tej grupy są również i urojenia.

Czym są urojenia?

Urojenia to niezgodne z rzeczywistością, nieprawidłowe przekonania. Charakterystyczne dla nich jest to, że osoba, która ich doświadcza, nie jest skora do zmiany swojego zdania – żadne, nawet najbardziej racjonalne argumenty nie są w stanie jej przekonać o tym, że w rzeczywistości się myli. Bywa to nierzadko bardzo dużym problemem, ponieważ m.in. przez to niektóre osoby, które mają urojenia, zdecydowanie odmawiają tak bardzo potrzebnego im leczenia.

Rodzaje urojeń

Urojeniowe przekonania miewają różny charakter, z tego powodu wyróżnia się różne rodzaje urojeń. Jednymi z najbardziej znanych są urojenia prześladowcze, w których przypadku pacjenci mogą żywić przekonanie, że są oni obserwowani czy że ktoś nieustannie podejmuje próby wyrządzenia im jakiejś krzywdy. Spotykane bywają także urojenia wielkościowe, których istotą jest przekonanie o własnej wyjątkowości czy posiadaniu jakichś niecodziennych mocy. Uciążliwe dla pacjentów bywają także urojenia owładnięcia, w których przypadku człowiek może być przekonany o tym, że jego życiem i podejmowanymi przez niego działaniami steruje jakaś zewnętrzna siła.

Bardzo trudne dla pacjentów bywają urojenia hipochondryczne – osoby, które się z nimi borykają, są absolutnie wręcz przekonane o tym, że chorują na jakąś poważną chorobę i nierzadko każdą, nawet najdrobniejszą dolegliwość, odbierają jako potwierdzenie swoich przekonań. Innymi rodzajami urojeń są także urojenia ksobne (związane z przeświadczeniem, że inni ludzie zwracają na pacjenta nadmierną uwagę, że ciągle o nim rozmawiają) czy urojenia odsłonięcia (ich istotą jest przekonanie, że inni ludzie są w stanie znać myśli pacjenta).

Przyczyny urojeń

Z urojeniami zazwyczaj kojarzona jest schizofrenia i choć jest to rzeczywiście jedna z podstawowych ich przyczyn, to zdecydowanie niejedyna. Przekonania o charakterze urojeniowym mogą bowiem występować również i w przebiegu całkowicie innych zaburzeń psychicznych, m.in. w przypadku depresji oraz zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Zdecydowanego podkreślenia wymaga tutaj również to, że zaburzenia i choroby psychiczne nie są jedynymi możliwymi przyczynami urojeń.

Urojenia bywają następstwem stosowania substancji psychoaktywnych – mogą one występować u osób przyjmujących różne narkotyki, jak i u ludzi nadużywających alkoholu (szczególnie tych, którzy piją duże jego ilości przez dłuższy czas). Przyczyną problemu mogą być również i choroby neurologiczne, takie jak np. choroba Alzheimera. Zdarza się, że urojenia pojawiają się u osób z zaburzeniami metabolicznymi czy w przebiegu majaczenia.

Ostatecznie zarówno rodzajów urojeń, jak i ich przyczyn wyróżnia się stosunkowo dużo. Niezależnie od tego, co mogło je wywołać, są one objawem, który zdecydowanie wymaga konsultacji z lekarzem. Czasami urojenia mogą ustępować samoistnie (np. wtedy, kiedy pojawiły się w przebiegu majaczenia i gdy pacjent przestanie mieć zaburzenia świadomości), w takich jednak sytuacjach, gdzie stanowią one objaw schizofrenii czy depresji, niezbędne jest już zastosowanie odpowiedniego leczenia.

lek. Tomasz Nęcki

 

Bibliografia:

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014

 

Zapraszamy do lektury innych naszych artykułów:

https://czpfeniks.pl/leczenie-schizofrenii/

https://czpfeniks.pl/kiedy-hospitalizacja-psychiatryczna-jest-wskazana-a-kiedy-konieczna/

https://czpfeniks.pl/leki-przeciwpsychotyczne-co-warto-o-nich-wiedziec/

https://czpfeniks.pl/jak-naklonic-bliska-osobe-do-odwiedzenia-psychiatry/