Benzodiazepiny – dlaczego zaleca się ostrożność przy ich stosowaniu?

Benzodiazepiny psychiatrzy wykorzystują m.in. u pacjentów doświadczających napadów lęku oraz w krótkotrwałym leczeniu bezsenności. Leki te bywają naprawdę skuteczne, jednak lekarza zalecają stosowanie ich z zachowaniem szczególnej ostrożności. Z czego wynika taka konieczność?

Benzodiazepiny prawdopodobnie są jednymi z najbardziej kojarzonych z psychiatrią leków – należy do nich choćby powszechnie znany diazepam. Środki te wykazują się silnym działaniem przeciwlękowym. Lekarze różnych specjalności – z wielu powodów – starają się jednak ograniczać ich zalecanie pacjentom.

Benzodiazepiny: kiedy się je stosuje?

Benzodiazepiny stosuje się przede wszystkim u pacjentów zmagających się z silnymi napadami lęku. Leki te, stosowane doraźnie, zdecydowanie mogą doprowadzać do czasowego ustępowania objawów lękowych. Preparaty z tej grupy wykorzystywane bywają w krótkotrwałym leczeniu bezsenności. Korzystają z nich również specjaliści neurologii, którzy zalecają czasami ich przyjmowanie osobom cierpiącym na padaczkę. Benzodiazepiny znajdują zastosowanie także i w premedykacji przed różnymi zabiegami chirurgicznymi, w leczeniu objawów abstynencyjnych u osób uzależnionych od alkoholu czy w leczeniu majaczenia.

Ryzyko uzależnienia od benzodiazepin

Benzodiazepiny powinny być przyjmowane przez możliwie jak najkrótszy czas – taka konieczność bierze się przede wszystkim z ryzyka wystąpienia uzależnienia od tych leków. Jest ono tym większe, im dłużej pacjent przyjmuje środki z tej grupy. Pierwszym przejawem uzależnienia od benzodiazepin może być konieczność przyjmowania większych dawek leku, aby wyraźnie widoczny był efekt ich zażywania. O uzależnieniu świadczyć mogą także objawy abstynencyjne, pojawiające się wtedy, gdy pacjent przez pewien czas nie zażywa leku. Do takowych dolegliwości zaliczyć można m.in. drażliwość, uczucie niepokoju, bezsenność oraz drżenia mięśniowe i problemy z koncentracją uwagi.

Benzodiazepiny a sprawność psychomotoryczna

Pacjent, któremu zalecone zostaje stosowanie którejś z benzodiazepin, powinien zostać poinformowany o tym, że zdecydowanie leki te nie powinny być łączone z alkoholem. Konieczne jest także przekazanie informacji, że w przypadku stosowania benzodiazepin dochodzić może do pogorszenia sprawności psychomotorycznej – osoby przyjmujące regularnie te leki powinny powstrzymać się od prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Reakcje paradoksalne po benzodiazepinach

Ogólnie po przyjęciu benzodiazepin pacjent powinien stawać się spokojniejszy i przestać odczuwać lęk. Jednak u niektórych osób dzieje się zdecydowanie odwrotnie ze względu na możliwość występowania reakcji paradoksalnych po benzodiazepinach. Wystąpić one mogą u każdego człowieka, szczególnie jednak predysponowane do nich są osoby w podeszłym wieku oraz pacjenci z organicznymi uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Reakcje paradoksalne w tym przypadku prowadzić mogą do znacznego pobudzenia psychoruchowego, a czasami nawet i do zachowań agresywnych.

Benzodiazepiny – diazepam, alprazolam, klonazepam i inne leki z tej grupy – zdecydowanie można uznać za preparaty, które wykazują się skutecznością w łagodzeniu doświadczanego przez pacjentów lęku. Warto jednak mieć zawsze na uwadze różne związane z ich stosowaniem zagrożenia i opowiadać o nich pacjentom. Konieczne jest także staranie się o to, aby osoby, które mają zażywać benzodiazepiny, przyjmowały je zgodnie z otrzymanymi od lekarza zaleceniami. Benzodiazepiny powinny być stosowane wyłącznie wtedy, gdy pojawią się ku temu wskazania i nawet wtedy pacjent powinien je przyjmować przez możliwie jak najkrótszy czas.

lek. Tomasz Nęcki

bibliografia:

„Psychiatria”, red. naukowa M. Jarema, J. Rabe-Jabłońska, wyd. PZWL, Warszawa 2011

„Psychiatria. Podręcznik dla studentów”, B. K. Puri, I. H. Treasaden, red. wyd. I polskiego J. Rybakowski, F. Rybakowski, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014

Zachęcamy do lektury artykułów:

https://czpfeniks.pl/leki-przeciwdepresyjne-co-warto-nich-wiedziec/

https://czpfeniks.pl/fobia-spoleczna-lek-przed-sytuacjami-spolecznymi/